Słowniczek
Powrót doStomatolog radzistrony wyżej|
A Abrazja zębów - starcie powierzchni zębów (np. szkliwa) po wpływem fizycznych czynników zewnętrznych: nieprawidłowego szczotkowania zębów, zbyt twardej szczoteczki, zgrzytania, wady zgryzu. Adapta - popularna nazwa korony tymczasowej: standardowej z akrylu na zęby przednie, korony celuloidowej do wykonania korony tymczasowej, pierścienia miedzianego. Akryl - tworzywo sztuczne (plastik) z którego wykonuje się protezy, aparaty ortodontyczne, zęby do protez. Amalgamat - metalowe wypełnienie w kolorze srebra używane w stomatologii przez około 100 lat. Teraz wypierane przez nowe bardziej estetyczne, trwałe i wywołujące mniej powikłań wypełnienia kompozytowe. Aparat ortodontyczny – stały lub ruchomy, służy do prostowania zębów. Atrycja - ścieranie się zębów na skutek procesu żucia. Autoklaw – urządzenie do sterylizacji instrumentów, wykorzystuje ciepło i wysokie ciśnienie pary wodnej. Sterylizacja w autoklawie jest najpewniejsza, zabija nie tylko drobnoustroje, lecz również ich przetrwalniki. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ B Bezzębie – całkowity brak zębów. Stan taki w późniejszym wieku uważany jest za jeden z normalnych objawów starzenia się ustroju ludzkiego. Biokompatybilność - zgodność tkankowa, brak negatywnego (np. toksycznego) wpływu na tkanki. Takie cechy posiadają np. złoto, platyna, tytan, porcelana. Bruksizm - nieświadome zgrzytanie zębami. Stres i napięcie mogą być przyczyną nieświadomego zaciskania zębów albo nawet zgrzytania nimi. Nacisk przenosi się na stawy łączące dolną szczękę z czaszką powodując ból. Ból zęba – irytujące i nieprzyjemne doświadczenie. Może być samoistny lub wywołany bodźcami mechanicznych (przy zapaleniach ozębnej), chemicznymi (przy próchnicy początkowej i obnażonych szyjkach), termicznymi, elektrycznymi czy świetlnymi. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ C Chirurgia stomatologiczna - zajmuje się głównie drobnymi zabiegami operacyjnymi w obrębie wyrostka zębodołowego i tkanek miękkich jamy ustnej. Chirurgia szczękowa - zajmuje się leczeniem chorób szczęki i żuchwy, tkanek miękkich okołoszczękowych, gruczołów ślinowych oraz stawu skroniowo -żuchwowego. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ D Demineralizacja – utrata wapnia z zębów, co je osłabia i czyni podatnymi na próchnicę. Dewitalizacja – czyli tzw. „zatrucie zęba”. Zabieg polegający na założeniu na obnażony nerw środka chemicznego (np: para formaldehydu), który umartwia miazgę. Po założeniu środka pacjent powinien zgłosić się do lekarza nie później niż po 2 tygodniach. Diastena – przerwa pomiędzy górnymi siekaczami (jedynkami). Dziąsło - miękka tkanka otaczająca ząb. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ E Ekstrakcja - usunięcie z zębodołu zęba lub jego korzenia za pomocą narzędzi chirurgicznych np.: kleszczy lub dźwigni. Endodoncja (tzw. leczenie kanałowe) – zajmuje się anatomią, patologią i leczeniem schorzeń miazgi zęba wraz z przyzębiem wierzchołkowym. Jej nowoczesną odmianą jest endodoncja pod mikroskopem – bardziej dokładna i dająca lepsze efekty lecznicze. Erozja - naturalna utrata twardych tkanek zęba na drodze procesów chemicznych bez udziału bakterii. Często spotykana u bulimików oraz osób cierpiących na nadkwasotę. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ F Fluor - jeden z najbardziej czynnych pierwiastków chemicznych. Odgrywa dużą rolę w profilaktyce próchnicy. Powoduje optymalną mineralizację twardych tkanek zęba. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ G Grzybica jamy ustnej - choroba spowodowana przez zakażenie grzybem drożdżopodobnym z rodzaju Candida albicans. Infekcje grzybicze jamy ustnej i gardła dotyczą w większości przypadków dzieci, osób starszych, palaczy tytoniu, użytkowników protez. Schorzeniu temu towarzyszą zmiany zapalne jamy ustnej i gardła. Gutaperka – materiał do wypełniania kanałów korzeniowych, jego główną zaletą jest dobra tolerancja przez tkanki żywe. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ H Hemisekcja zęba – zabieg całkowitego przecięcia korony zęba do rozdwojenia korzeni wykonywany wyłącznie w zębach trzonowych żuchwy. Po przecięciu usuwa się połowę zęba. Hemisekcja wykonywana jest, gdy ząb trzonowy jest niezbędnym filarem mostu, a usunięcie jednego z korzeni jest konieczne. Higiena jamy ustnej - olbrzymi dział stomatologii zapobiegawczej, w której powinni brać udział wszyscy. Utrzymanie higieny jamy ustnej przez stałe i racjonalne czyszczenie zębów jest podstawowym elementem profilaktyki stomatologicznej. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ I Implant (sztuczny korzeń) - wszczep stosowany najczęściej w przypadkach ubytku kostnego jako uzupełnienie tego ubytku. Inlay (wkład koronowy) i onlay (nakład) - odpowiedniki podstawowych wypełnień w zębach wykonane z kompozytu, porcelany lub złota w pracowni technicznej. Irygacja - zabieg stosowany często w stomatologii do utrzymania czystości jamy ustnej. Polega na przepłukiwaniu wodą o odpowiednim ciśnieniu i temperaturze. Szczególnie polecany pacjentom z uzupełnieniami protetycznymi w postaci mostów, koron, protez szkieletowych. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ K Kamień nazębny – żółty lub brązowy, zmineralizowany złóg odkładający się na powierzchniach zębów, powstały w wyniku mineralizacji płytki nazębnej, a spowodowany zaniedbaniami w zabiegach higienicznych jamy ustnej. Wymaga usunięcia w gabinecie u higienistki. Kanał zęba - część zęba prowadząca w głąb korzenia zębowego, w której znajduje się żywa tkanka (miazga, nerw). Koferdam (ślin ochron) - urządzenie służące do zabezpieczenia okolicy zabiegowej (np: leczenie kanałowe zęba) przed dostępem śliny. W skład całego zestawu wchodzi guma, ramki, kleszcze do zakładania klamer, dziurkacz do gumy oraz klamry zakładane na zęby. Kiretaż – chirurgiczne usunięcie bakterii i złogów z kieszonek dziąsłowych. Kompozyt - materiał do wypełniania ubytków i odbudowy złamanych zębów. Jest to materiał składający się z podstawowego lepiszcza (bazy) z tworzywa sztucznego oraz wypełniacza, nadającego materiałowi znaczną wytrzymałość mechaniczną (na ucisk i ścieranie). Korona - uzupełnienie protetyczne, które wykonuje się z porcelany, kompozytów i innych materiałów, gdy powierzchnia zęba jest w znacznym stopniu zniszczona. Kserostomia - suchość błony śluzowej jamy ustnej. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ L Lakierowanie zębów - zabieg polegający na pokryciu szkliwa lakierem fluorowym, co ma na celu wzmocnienie szkliwa zębów i zwiększenie jego odporności na próchnicę. Lakowanie – pokrycie bruzd i szczelin zęba lakierem szczelinowym (warstwą płynnej żywicy, którą utwardza się lampą) w celu ochrony przed próchnicą. Badania pokazują, że 2/3 wszystkich ubytków powstaje na powierzchniach żujących, czyli w bruzdach. Lakuje się bruzdy i szczeliny w zębach stałych, jak i mlecznych. Leczenie kanałowe – leczenie mające na celu uratowanie zęba z zainfekowaną miazgą. Obejmuje usunięcie miazgi (nerwu) oraz dezynfekcję i wypełnienie kanału. Leczenie zębów – zaplanowany i konsekwentnie realizowany proces przywracania pacjentom zdrowego i pięknego uśmiechu :). Licówka – bardzo cienka łuska przyklejana do powierzchni zęba, wykonana najczęściej z porcelany, ale również akrylu czy kompozytu. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ M Miazga – „nerw”, żywa tkanka zawierająca nerwy i naczynia krwionośne i limfatyczne, dzieli się na część kanałową i koronową. Most - uzupełnienie protetyczne stałe, odtwarzające jeden lub więcej zębów, umocowane i podparte na zachowanych zębach własnych (filarach). ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ N Nadwrażliwość zęba – nasilona reakcja bólowa na zimno, kwaśne, słodkie w wyniku odsłonięcia kanalików zęba, występuje często w okolicy szyjek. Nalot nazębny - miękki i łatwo dający się usunąć osad nazębny (złóg), powstający w okresie pomiędzy zabiegami higienicznymi. Można go łatwo usunąć w procesie piaskowania. Nitka dentystyczna – nylonowa nić powlekana np: woskiem, fluorem, używana do zabiegów higienicznych przestrzeni międzyzębowych oraz uzupełnień protetycznych - wszędzie tam, gdzie zwykła szczoteczka nie wystarcza. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ O Odontofobia - lęk przed wizytą w gabinecie stomatologicznym. Odsłonięcie szyjki zębów - powstaje najczęściej w wyniku działania na organizm składników płytki i kamienia nazębnego lub wadami zgryzu czy niewłaściwym szczotkowaniem. Ognisko próchnicowe - zespół zmian w szkliwie, zębinie i cemencie spowodowany procesem próchnicowym. Okostna - mocna błona ze zbitej tkanki łącznej pokrywająca kość, przez którą przechodzą liczne naczynia i nerwy. Ortodoncja - zajmuje się leczeniem wad zgryzu za pomocą specjalnych aparatów ortodontycznych stałych lub ruchomych. Osad nazębny - ciemne złogi odkładające się na zębach w wyniku palenia tytoniu, picia mocnej kawy, herbaty, niektórych ziół i leków. Można usunąć je w gabinecie stomatologicznym lub im zapobiegać, stosując odpowiednie pasty i szczotki do zębów. Osiadanie protezy - zjawisko zagłębiania się protezy w podłożu protetycznym wskutek ucisku i zmian podłoża twardego lub miękkiego. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ P Paradontoza - zapalenie przyzębia wywołane najczęściej przez płytkę bakteryjną i kamień nazębny, rzadziej wskutek uwarunkowań genetycznych i immunologicznych (odpornościowych). Parafunkcje - nawyki ruchowe narządu żucia, np. „zgrzytanie zębami” (bruksizm). Pedodoncja (stomatologia dziecięca) - zajmuje się leczeniem zębów i schorzeń jamy ustnej u dzieci. Plama próchnicowa - miejsce zmienionej barwy szkliwa, początkowo niewielkich rozmiarów, w którym dochodzi do zmian w rozmieszczeniu soli wapnia. W miejscu tym rozwija się następowo ubytek próchniczy. Plomba (wypełnienie) - odtworzenie brakujących tkanek zęba przy pomocy materiałów wypełniających (np. amalgamatu, kompozytów, kompomerów, glasjonomerów). Protetyka - dział stomatologii zajmujący się uzupełnianiem braków w uzębieniu. Proteza - sztuczne uzupełnienie części lub całości narządu. Protezy zębowe można podzielić na: stałe i ruchome. Próchnica zębów – medyczne określenie na ubytek w zębie, proces chorobowy, którego istotą jest demineralizacja twardych tkanek zęba i uszkodzenie części organicznej podłoża zęba. Przewodowe znieczulenie - polega na przerwaniu przewodnictwa w dużym pniu nerwowym, a nie w samych zakończeniach nerwowych. W tym celu deponuje się środek znieczulający w sąsiedztwo lub bezpośrednio do pnia nerwowego. Przodozgryz - wada zgryzu, polegająca na doprzednim ustawieniu zębów dolnych w stosunku do górnych. Wada ta przejawia się w rysach twarzy wysunięciem wargi dolnej. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ R Remineralizacja - przebiega na powierzchniach zębów uszkodzonych przez bakterie, kwasy lub mikrourazy. W wyniku remineralizacji sole wapnia ze śliny i fluoru z past do zębów uzupełniają obszary odwapnienia w szkliwie nie dopuszczając do ich powiększania i powstawania próchnicy. Replantacja zęba - zabieg zachowawczo-chirurgiczny polegający na ponownym wprowadzeniu w zębodół tego samego zęba, odpowiednio przygotowanego i opatrzonego. Zabieg wykonuje się najczęściej po urazach zębów przednich u dzieci. Resekcja – usunięcie wierzchołka korzenia zęba, w sytuacji, gdy infekcji nie można opanować leczeniem kanałowym. Ropień dziąsła - bolesna, wypełniona ropą torebka, która tworzy się dokoła korzenia zęba i powoduje obrzęk dziąseł. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ S Sedacja - obniżenie aktywności ośrodkowego układu nerwowego za pomocą środków farmakologicznych bez wyłączenia świadomości. Stomatologia zachowawcza - zajmuje się odtwarzaniem brakujących części zęba oraz leczeniem chorób miazgi (bez usuwania i bez przemieszczania zębów). Skaling – usuwanie kamienia i osadów powyżej linii dziąseł. Szkliwo - najtwardsza tkanka w organizmie człowieka - twardością porównywana do diamentu. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ T Trepanacja zęba - zabieg polegający na otworzeniu jamy zęba celem odsłonięcia chorobowo zmienionej miazgi (nerwu). Triclosan - syntetyczny związek fenolowy używany miejscowo jako środek antybakteryjny w postaci płukanek oraz jako składnik past do zębów. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ U Ubytek - dziura w zębie powstała w wyniku odwapnienia szkliwa i zniszczenia zębiny przez kwasy produkowane przez bakterie. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ W Wkład koronowy - protetyczne nieplastyczne wypełnienie ubytku, osadzone w ubytku opracowanym w koronie zęba; wykonane poza ubytkiem i umocowane za pomocą cementu. Wkłady sporządza się z metalu, porcelany i tworzyw syntetycznych. Wybielanie zębów - proces rozjaśniania zębów z wykorzystaniem preparatów chemicznych i specjalnych nakładek na zęby wykonywanych w gabinetach stomatologicznych. Wykałaczki dentystyczne - służą do oczyszczania przestrzeni międzyzębowych i powierzchni stycznych zębów z płytki bakteryjnej, resztek pokarmowych. Wytrawianie szkliwa - aplikacja kwasu fosforowego na szkliwo (i zębinę) w celu stworzenia "mikrozaczepów" dla bondu, który jest "klejem" do wypełnień. Wytrawienie szkliwa zwiększa przyczepność materiału w bruzdach, szczelinach i na powierzchni zęba. Bond łączy się mechanicznie ze szkliwem, a następnie chemicznie z wypełnieniem. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ Z Zatrzymanie zęba - pozostawanie prawidłowego zęba w szczęce na skutek jego niewyrżnięcia (ząb „ukryty” w dziąśle). Ząb mądrości - trzeci ząb trzonowy, wielkością najmniejszy, wyrzyna się najpóźniej, nawet do 30 roku życia, czasem dopiero w tzw. trzecim ząbkowaniu. Ząb ten często jest niedokształcony. Ząbkowanie - proces fizjologiczny, związany z wyrzynaniem się zębów mlecznych. Pierwsze zęby pojawiają się u dziecka około 6 miesiąca życia, choć może to też nastąpić znacznie wcześniej lub później. Zębina - podstawowa tkanka zęba, słabiej zmineralizowana od szkliwa, umiejscowiona pod szkliwem i cementem korzeniowym. Zębodół - zagłębienie w kości wyrostka zębodołowego odpowiadające kształtem korzeniowi lub korzeniom zębów. Zgryz - każdy układ zębów dolnych w stosunku do górnych podczas mówienia, odgryzania kęsa pokarmowego czy żucia. Znieczulenie miejscowe – podanie miejscowo środka blokującego ból. Najbardziej popularna forma znieczulenia, trwa od kilkunastu minut do dwóch-trzech godzin, jednak jego skutki (odrętwienie, zanik czucia) mogą być odczuwalne jeszcze kilka godzin po zabiegu. Rodzaje: znieczulenie powierzchniowe, nasiękowe, śródwięzadłowe i przewodowe. Znieczulenie nasiękowe - rodzaj znieczulenia miejscowego, polega na przepojeniu tkanek roztworem środka znieczulającego, co daje znieczulenie danej okolicy. |